پشتیبان گیری کلود (بک آپ آنلاین)
در دروس گذشته اشاره ای گذرا به تهیه نسخه پشتیبان آنلاین یا کلود داشتیم. در این درس قصد داریم به تعریف و شیوه استفاده از این روش پشتیبان گیری و مزایا و معایب آن بپردازیم. در انتها هم به چند سرویس مناسب برای پشتیبان گیری آنلاین و شگردهای کار با آنها می پردازیم.
ذخیره سازی کلود چیست؟
فضای کلود، یک شیوه ذخیره سازی بر روی اینترنت است. شرکت های ارائه دهنده سرویس ذخیره سازی ابری (Cloud) در واقع گروه قابل توجهی از سرورهای با حجم بالا را در اختیار دارند که با یک رابط کاربری بسیار ساده تحت وب، می توانند میزان بسیار زیادی از اطلاعات را بر روی اینترنت دسته بندی، ذخیره و بازیابی کنند.
از دیدگاه کاربران هم ذخیره سازی کلود در واقع مقدار نامحدودی فضای هارد آنلاین است که با قیمت پایین، امنیت بالا و دسترسی نسبتا دائم، اطلاعات کامپیوتر و لپ تاپ ها را بر روی خود ذخیره، مرتب سازی و قابل بازیابی می گرداند.
چه کسانی به ذخیره سازی کلود نیاز دارند؟
همانطور که گفتیم، فضای کلود همان فضای ذخیره سازی آنلاین است. شما برای دست یابی به فضای کلود به یک خط اینترنت پر سرعت نیاز دارید. این مساله مخصوصا برای پشتیبان گیری از اطلاعاتی که مساله زمان درباره آنها امر مهمی است، بیشتر مورد توجه بوده و خود را نشان می دهد.
شیوه های تهیه نسخه پشتیبان به صورت کلود، اغلب هنگامی به کار می روند که شما در مدت زمان کوتاه نیازی به بازیابی حجم بالایی از اطلاعات نداشته باشید. زیرا در این صورت، سرعت و هزینه اینترنت دو عامل مهم محدود کننده استفاده شما از نسخه پشتیبان هستند.
مثلا شما یک عکاس هستید و می خواهید نسخه پشتیبانی از تمام مجموعه عکس تان تهیه کنید. به نظر می رسد که ذخیره سازی نسخه پشتیبان روی کلود انتخاب کاملا مناسبی است. زیرا شما یک نسخه از فایل های تان را روی لپ تاپ یا هارد اکسترنال تان دارید و تنها در صورت بروز مشکل برای آنها، به نسخه کلود نیاز پیدا می کنید. اما بسته به تعداد عکس ها و سرعت اینترنت، زمان تهیه این نسخه پشتیبان ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت  طول بکشد. اما در خصوص بازیابی نسخه پشتیبان عکس ها، زمان در این میان نقش حیاتی ندارد.
پس هر کس که به یک پشتیبان گیری امن بر روی سروری خارج از محیط کار بدون نیاز به نگرانی درباره نگهداری و بهینه سازی زیرساخت ها، احتیاج داشته باشد، می تواند از شیوه ذخیره سازی کلود برای تهیه نسخه پشتیبان استفاده کند. البته به این شرط که بازیابی اطلاعات در بازه زمانی کوتاه و با سرعت بالا، چندان اهمیتی برای وی نداشته باشد، یا اینکه بتواند پهنای باند اینترنتی مناسبی را برای این کار تهیه کند.
رمزنگاری و بازیابی اطلاعات در نسخه پشتیبان کلود
در شیوه پشتیبان گیری کلود، داده های شما بر روی یک سرور بیرونی، خارج از خانه یا اداره تان اقامت دارند. پس این اطلاعات نیاز به محافظت خاصی دارند. خوشبختانه اکثر راه حل های کنونی تهیه نسخه پشتیبان کلود، از هنر رمزنگاری داده ها بهره می برند و در نتیجه اطلاعات شما به گونه ای فشرده سازی و رمزنگاری می شوند، که دیگران قادر به استفاده از آنها نباشند. در موارد زیادی این اطلاعات در کامپیوتر شما رمزنگاری شده و به سرور کلود ارسال می شود. بنابراین توسط خود صاحبان این سرویس هم قابل دسترس نیست. البته اگر اطلاعات بسیار مهمی دارید بهتر است در این مورد قبل از هر چیز تحقیقات مفصلی بکنید.
برای اینکه بحث های مفصلی در این مورد وجود دارد که ارایه کنندگان سرویس های پشتیبان گیری ابری تا چه حد به اطلاعات کاربران دسترسی دارند. برای مثال در مورد سرویس دراپ باکس اینطور به نظر میرسد که سازندگان این سرویس امکان دسترسی به فایل های شما را دارند.
فواید استفاده از پشتیبان گیری کلود
- شیوه مطمئن و امنی برای پشتیبان گیری از داده ها بر روی فضای ذخیره سازی دور دست است.
- از هر جایی که اینترنت داشته باشید، قابل دسترس و بازیابی است.
- معمولا ارزان بوده و مقدار پرداخت بر حسب میزان استفاده شما از فضای کلود است.
- ابزار بازیابی هنگام حادثه به صورت پیش فرض بر روی سرور آماده است.
- امکان افزایش حجم بسیار بالا را دارند. در بسیاری از سرویس های کلود معمولا محدودیت آزاردهنده ای از نظر حجم نخواهید داشت.
- امکان پشتیبان گیری خودکار را دارند.
- دیگر نگران نگهداری و مدیریت زیرساخت های سخت افزاری نیستید.
معایب سرویس های پشتیبان گیری کلود
- به اینترنت پرسرعت نیاز دارند. البته اگر فایل های شما کم حجم باشند با اینترنت Dialup هم کارتان راه میافتد.
- شما اطلاعات تان را در اختیار یک شرکت ثانویه می گذارید که اگر روزی خدمات اش را تعطیل کند، باید علاوه بر نگرانی درباره از دست دادن نسخه پشتیبان، به دنبال پیدا کردن کلود تازه ای برای پشتیبان گیری باشید.
- معمولا بیشتر این سرویس ها شما را بر مبنای میزان فضای مورد نیاز شارژ کرده و هزینه را تعیین می کنند. البته سرویس هایی مانند Mozy را هم می توانید بیابید که تنها با پرداخت 5 دلار در ماه، فضای نامحدود در اختیارتان می گذارند.
نکته: علی رغم تمامی این مزایا و معایب، اگر شرکت بزرگی با حجم بالای اطلاعات و دسترسی محدود به اینترنت دارید، شیوه های دروس قبلی بسیار کاربردی تر و ارزان تر خواهند بود.
سرویس دهندگان پشتیبان گیری کلود
در حال حاضر سرویس های پشتیبان گیری کلود زیادی وجود دارند که در ادامه به برخی از مهم ترین و مفید ترین آنها اشاره می کنیم:
1- Wuala، ابزاری قدرتمند
اولین و مهمترین نکته این است که این سرویس از طریق ویندوز، لینوکس، مک، اندروید و iOS قابل دسترسی و استفاده است. اگر نیاز دارید که حجم نسبتا کمی اطلاعات را بین کامپیوترها و ابزارهای پرتابل تان به اشتراک بگذارید و همسان کنید، این برنامه انتخاب مناسبی است. با توجه به پوشش گروه وسیع سیستم عامل و ابزار، این سرویس به یکی از رقبای جدی دراپ باکس تبدیل شده است.
یکی از نقاط مثبت این برنامه، پلن های متعدد و قیمت های مناسبی است که نسبت به رقبا عرضه می کند. همچنین در صورتی که بخشی از هارد کامپیوتر تان را در اختیار برنامه قرار دهید، به نسبت آن فضای کلود رایگان دریافت می کنید.
نرم افزار استفاده از این فضای کلود برای هر سه سیستم عامل مک، ویندوز و لینوکس قابل دانلود است. وقتی شما یک اکانت ایجاد می کنید، تنها یک گیگابایت فضای کلود در اختیار خواهید داشت و برای فعال کردن امکاناتی چون سینک یا همسان سازی فایل ها و اشتراک اطلاعات باید نسبت به خرید برنامه و یا اشتراک گذاری بخشی از هارد کامپیوترتان اقدام کنید.
2- Dropbox، کیف جادویی
سرویس DropBox مثال عالی از رایانش ابری است که هم اکنون میلیون ها نفر از آن استفاده می کنند تا همیشه به فایل های مهم شان دسترسی داشته باشند. با ثبت نام در این سایت و نصب یک نرم افزار روی کامپیوترتان، شما پوشه ای در کامپیوتر خواهید داشت که هر چیزی درون آن قرار بدهید با اکانت آنلاین شما هم به روز رسانی می شود. حالا می توانید دراپ باکس را روی کامپیوتر دوم تان هم نصب کنید. حالا هر فایلی درون این پوشه در یک کامپیوتر قرار بگیرد روی دومی هم ظاهر خواهد شد. علاوه بر این، یک نسخه از فایل های تان هم به صورت امن روی اینترنت قرار دارد. با استفاده از این سرویس دیگر محدود به یک کامپیوتر نیستید و اطلاعات شما در ابر بزرگ اینترنت قرار دارد و همیشه و از هر کجا به آن دسترسی دارید. ضمن اینکه می توانید برخی پوشه ها را هم با دوستان تان به اشتراک بگذارید. در کنار همه اینها امکان دسترسی به فایل های تان از طریق تلفن همراه را نیز خواهید داشت.
بعد از اینکه برنامه را نصب کنید، یک پوشه که معمولا My Dropbox نام دارد بر روی کامپیوتر شما ساخته می شود. هر فایلی را که درون این پوشه قرار دهید، با سرور دراپ باکس همسان سازی شده و به آنجا هم منتقل می شود. همچنین دراپ باکس نسخه های مختلف هر فایل را  تا 30 روز نگه داری می کند و شما به هر نسخه ای که دوست داشته باشید می توانید مراجعه کنید.
اگر هم لازم باشد که روی کامپیوتر دیگری از دراپ باکس استفاده کنید، تنها کافی است از طریق سایت آن وارد اکانت تان شوید تا به کلیه فایل ها دسترسی داشته باشید.
این برنامه در شروع 2 گیگابایت فضای رایگان در خدمت شما می گذارد. البته می توانید با دعوت از دوستان تان و همچنین معرفی دراپ باکس در شبکه های اجتماعی این فضا را تا 10 گیگابایت افزایش دهید. در صورتی هم که به فضای بیشتری نیاز داشته باشید، با پرداخت 10 دلار در ماه، می توانید حجم دراپ باکس تان را به 50 گیگابایت افزایش دهید. یا اینکه با پرداخت ماهیانه 20 دلار، یک دراپ باکس 100 گیگابایتی داشته باشید.
این برنامه بر روی ویندوز، مک و لینوکس قابل نصب و استفاده است.  نکته جالب بعدی این است که می توانید با نصب برنامه های مربوط به آیفون، آیپد، گوشی های اندروید و تلفن های بلک بری، فایل های تان را روی تلفن همراه و یا تبلت تان هم به همراه داشته باشید. البته به نظر می رسد در هنگام تالیف این درس سرویس دراپ باکس محدودیت هایی برای کاربرانی که از ایران به آن سر می زنند ایجاد کرده باشد و ممکن است با آی پی ایران نتوانید از این سرویس استفاده کنید.
3- Carbonite، نامحدود ارزان قیمت
شاید شما به فضای بسیار زیادی نیاز دارید و می خواهید هزینه آن را هم پرداخت کنید. در این صورت  Carbonite یکی از بهترین گزینه ها خواهد بود. این سایت برای هر اکانت، سالانه 59 دلار دریافت کرده و فضای نامحدودی را در اختیار شما می گذارد. اما شاید بتوان عدم ارائه فضای رایگان را ایراد اصلی این سرویس دانست.
علاوه بر برنامه نصب شده روی سیستم تان، بر روی هر کامپیوتری، می توانید با استفاده از سایت، به فایل های تان دسترسی داشته باشید. همچنین برنامه ویژه دسترسی به این سرویس را برای گوشی های اندروید، آی فون و بلک بری می توانید به رایگان دانلود کنید. برای باز گرداندن اطلاعات بک آپ هم می توانید به راحتی از برنامه ویژه این سرویس استفاده کنید.
این سرویس تنها بر روی سیستم عامل های ویندوز و مک قابل استفاده است.
4- Mozy و پشتیبان گیری خودکار
Mozy یکی از بهترین راه حل ها برای تهیه اتوماتیک نسخه های پشتیبان از اطلاعات است. بعد از اینکه برنامه مربوط به سرویس موزی را روی سیستم تان نصب کنید، نرم افزار شروع به پشتیبان گیری از فایل ها و فولدرهای مشخص شده توسط شما می کند. موزی این کار را در بازه زمانی که توسط خود شما تعیین می شود، انجام می دهد.
از قابلیت های مفید موزی این است که وقتی فایلی را تغییر می دهید، برنامه همه آن را از اول آپلود نمی کند، بلکه فقط بخش تغییر یافته را برای سرور ارسال کرده و آن را با فایل موجود همسان می کند. این برنامه همچنین امکان نگه داری نسخه های مختلف یک فایل را هم دارد و می توانید به راحتی نسخه های قدیمی تر فایل های تان را در اختیار داشته باشید. 
جالب اینکه در کنار پشتیبان گیری آنلاین، این برنامه به رایگان امکان پشتیبان گیری آفلاین را نیز در اختیارتان می گذارد.
5- SugarSync، خوش دست 5 گیگابایتی
این برنامه جمع و جور، 5 گیگابایت فضای رایگان در اختیارتان می گذارد، که تقریبا همانند دراپ باکس می توانید از آن استفاده کنید. اما در کنار این، امکاناتی دارد که با دراپ باکس امکان داشتن آنها را ندارید. مثلا می توان به قابلیت پشتیبان گیری از هر پوشه ای در کامپیوتر نام برد. در صورتی که دراپ باکس فقط و فقط به پوشه ویژه خودش در کامپیوتر  متصل است. همچنین برای نگهداری عکس ها گزینه خوبی است، زیرا برنامه نمایش عکس آن بسیار قدرتمندتر از دراپ باکس است. این سرویس با برنامه های ویژه مک، ویندوز، اندروید، بلک بری و ویندوز فون ارائه شده است. پلن های غیر رایگان این سرویس هم شامل اکانت های 30، 60، 100 و 250 گیگابایتی هستند که سالیانه از 50 تا 250 دلار قیمت دارند.
شگردی برای پشتیبان گیری خودکار پوشه های دلخواه با Dropbox
پشتیبان گیری با دراپ باکس بسیار ساده تر از آن است که فکر کنید. تنها مشکل موجود این است که فایل ها باید در پوشه اصلی دراپ باکس قرار گیرند تا به سرور این برنامه منتقل شوند.
برای حل این مشکل هم می توانید از برنامه Microsoft SyncToy استفاده کنید. این برنامه رایگان به راحتی فایل ها و پوشه های مرتبط را با هم سینک کرده و همسان نگه می دارد. حال تنها کاری که باید انجام دهید، مشخص کردن پوشه های مهم و همسان کردن آنها با پوشه دراپ باکس کامپیوترتان توسط SyncToy است.
نکته: این برنامه برای نصب بر روی سیستم نیازمند برنامه Microsoft .NET Framework 2.0 است.
در مرحله بعدی با استفاده از برنامه زمان بندی (Scheduled Tasks) ویندوز می خواهیم که هر روز یکبار (یا هر بازه زمانی مناسب دیگر) SyncToy را اجرا کند تا محتویات پوشه های انتخاب شده با پوشه دراپ باکس همسان شوند. خب، پوشه دراپ باکس هم کار خودش را بلد است و هر لحظه که به اینترنت دسترسی داشته باشید، فایل ها و فولدرهایش را طبق آخرین تغییرات با سرور دراپ باکس همسان کرده و نسخه ای از اسناد ضروری تان را برایتان روی سرور نگه می دارد.